Οι «Μετανάστες» πηγαν Λονδινο!

• 
  

Μια καθηγήτρια τέχνης σε σχολείο της Λεμεσού έφτιαξε μαζί με τους μαθητές της ένα έργο που περικλείει το δράμα των προσφύγων, την κρίση αξιών που βιώνουμε αλλά και... τον πόθο που απέπλευσε.

Το έργο έφτιαξαν 30 παιδιά του Λυκείου Αποστόλου Λουκά Κολοσσίου -εκ των οποίων 8 είναι οι leaders-, ηλικίας 16-18 χρόνων, με τη βοήθεια φυσικά της δασκάλας τους, της ζωγράφου Πόπης Νικολάου.

Όπως μας είπε η ίδια η καθηγήτρια «οι ανθρώπινες φιγούρες είναι φτιαγμένες από πολυομεθάνη και γυψόγαζες, ενώ η βάρκα ανήκε στο κοινοτικό συμβούλιο και θα πήγαινε για πέταμα...».

Το έργο «Immigrants» φτιάχτηκε με αφορμή τον 5ο Παγκύπριο ∆ιαγωνισµό Εικαστικών Τεχνών Μέσης Γενικής Εκπαίδευσης, θέμα του οποίου είναι το «Κρίση - Πρόκληση».

Τα παιδιά, αφού προβληματίστηκαν αρκετά μαζί και με τη δασκάλα τους, έφτιαξαν το εν λόγω έργο, το οποίο εκτός των άλλων επιλέγηκε από την Saatchi Gallery στο Λονδίνο ανάμεσα στους 20 φιναλίστ (από μια λίστα 22.000 έργων) οι οποίοι θα εκθέσουν μάλιστα στη βρετανική μητρόπολη μεταξύ 3 και 9 Μαρτίου -στις 3/3 θα δοθούν και τα 3 πρώτα βραβεία στα έργα που θα επιλεγούν για τα «2016 Saatchi Gallery/ Deutsche Bank Art Prize».

Για τις ανάγκες της έκθεσης στο Λονδίνο πραγματοποιήθηκε και μια φωτογράφηση στην παραλία του Άγιου Ερμογένη στη Λεμεσό, με τη συμβολή του κοινοτάρχη Κολοσσίου, κ. Λουκά, της κας Μαρίας Καλυφόμματου και φυσικά των παιδιών.

Οι μετανάστες ως αναπτυξιακός μοχλός (του Πρόδρομου Πύρρου)

Στο ετήσιο συνέδριο του World Economic Forum στο Νταβός, ο νέος πρωθυπουργός του Καναδά, Justin Trudeau, συνέδεσε ευθέως το ζήτημα της πολιτισμικής ποικιλομορφίας (cultural diversity) με τις προοπτικές ανάπτυξης του Καναδά: «Χρειαζόμαστε κοινωνίες που θα θεωρούν την ποικιλομορφία πηγή δύναμης, όχι αδυναμίας», ανέφερε χαρακτηριστικά. Η συζήτηση για τις επιπτώσεις που έχει στην οικονομία η πολυπολιτισμικότητα (όρος προβληματικός γιατί προκαλεί συγχύσεις) επανέρχεται έτσι στην επιφάνεια υπό το φως των αυξημένων προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών, του τρομοκρατικού χτυπήματος στο Παρίσι και μιας σειράς άλλων σημαντικών γεγονότων.

Ο δημόσιος διάλογος για τη μετανάστευση και τις ευρύτερες συνέπειες που έχει στην οικονομία κάθε χώρας αναπόφευκτα επηρεάζεται από τις ιδεολογικές αναφορές ενός εκάστου. Ερωτήματα όπως «Πόσοι χωράνε;», «Πώς θα βρουν δουλειά οι Έλληνες όταν έχουμε τόσους μετανάστες;», «Ποιο είναι το κόστος της εγκληματικότητας που οφείλεται στους μετανάστες;» αποτελούν τον στενό κορσέ εντός του οποίου ασφυκτιούν όχι μόνο τα ατομικά δικαιώματα αλλά και βασικές αρχές των οικονομικών.

Η ευρέως διαδεδομένη άποψη ότι υπάρχει ένας συγκεκριμένος αμετάβλητος αριθμός μεταναστών και προσφύγων που μπορεί μία οικονομία να απορροφήσει εδράζεται στην εσφαλμένη υπόθεση της «σταθερής πίτας» (fixed pie fallacy), στην αντίληψη δηλαδή ότι το εθνικό προϊόν αλλά και οι διαθέσιμες θέσεις εργασίας είναι μεγέθη πεπερασμένα. Η υπόθεση αυτή παραγνωρίζει την επιρροή που έχει η μετανάστευση τόσο στην πλευρά ζήτησης όσο —κυρίως— και σε αυτήν της προσφοράς. Η συμμετοχή των μεταναστών στην παραγωγική διαδικασία, δεν συμβάλλει απλώς στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας υπαρχόντων κλάδων και στην ανάπτυξη νέων, αλλά αυξάνει και τον οικονομικά ενεργό πληθυσμό άμεσα αλλά και έμμεσα, κυρίως με τη διευκόλυνση εισόδου στην αγορά εργασίας των γυναικών.

Η μελέτη της επίδρασης των μεταναστευτικών ροών σε πολλές διαφορετικές χώρες και σε διαφορετικές χρονικές περιόδους επιβεβαιώνει τα παραπάνω συμπεράσματα. Η μαζική μετανάστευση την περίοδο 1870-1920 στις ΗΠΑ υπήρξε ένας από τους κινητήριους μοχλούς της εκρηκτικής της οικονομικής ανάπτυξης. Η οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας στη δεκαετία του ’90 —για να έρθουμε σε κάτι εγγύτερο σε εμάς— ήταν μεταξύ άλλων και αποτέλεσμα της απορρόφησης χιλιάδων οικονομικών μεταναστών από τα Βαλκάνια.

Η εμπέδωση στην κοινωνία εσφαλμένων αντιλήψεων γύρω από το μεταναστευτικό είναι επιζήμια και γιατί οδηγεί σε άστοχες και οικονομικά αναποτελεσματικές πολιτικές. Η πεποίθηση ότι «έρχονται να μας πάρουν τις δουλειές» οδήγησε στην πλήρη απαγόρευση κάθε νόμιμης εργασίας για τους παράνομους μετανάστες. Πέρα από τις συνέπειες που είχε αυτή η απαγόρευση στα φορολογικά έσοδα και στο ασφαλιστικό σύστημα, εξώθησε τμήμα των μεταναστών στην ενασχόληση με παράνομες δραστηριότητες. Η σύνδεση μεταναστών με την εγκληματικότητα μετατράπηκε έτσι σε αυτοεκπληρούμενη προφητεία.

Οι επισημάνσεις αυτές αναφορικά με την πολιτική οικονομία της μετανάστευσης (οι οποίες βεβαίως αφορούν και τους πρόσφυγες —που προφανώς εμπίπτουν σε διαφορετική κατηγορία και τυγχάνουν ορθώς διαφορετικής μεταχείρισης—, αλλά στην προκειμένη περίπτωση εξετάζουμε το ζήτημα από οικονομική σκοπιά) δεν γίνονται για να υποβαθμιστεί η κρισιμότητα της κατάστασης και τα μεγάλα προβλήματα που ανακύπτουν στη διαχείριση του προσφυγικού (πρωτίστως) και του μεταναστευτικού ζητήματος. Η ομαλή ένταξη εκατομμυρίων προσφύγων και μεταναστών στις χώρες της Ευρώπης, σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα, συνιστά μία τεράστια πρόκληση στην οποία κυβερνήσεις, κρατικοί μηχανισμοί και πολίτες καλούνται να αντεπεξέλθουν. Η πρόκληση καθίσταται ακόμη μεγαλύτερη αν λάβει κανείς υπόψιν την έκρυθμη κατάσταση που έχει δημιουργηθεί ως αποτέλεσμα της δράσης ακραίων ισλαμιστών και της πολιτικής της εκμετάλλευσης από εθνικιστικές πολιτικές δυνάμεις σε μία προσπάθεια απόδοσης συλλογικών ευθυνών και συλλήβδην ενοχοποίησης προσφύγων και μεταναστών.

Η συζήτηση για τον τρόπο ένταξης προσφύγων και μεταναστών, και τον κοινωνικό μετασχηματισμό που επιφέρει, είναι βέβαιο ότι θα συνεχιστεί —και μάλλον θα ενταθεί— στο άμεσο μέλλον. Το σημαντικό είναι να βασίζεται στα πραγματικά δεδομένα και να είναι κατά το δυνατόν απαλλαγμένη από φοβικά σύνδρομα, ιδεοληψίες και προκαταλήψεις. Η πολιτική προσέγγιση που θα κυριαρχήσει δεν θα καθορίσει μόνο το μέλλον χιλιάδων ανθρώπων που αναζητούν μία διέξοδο διαφυγής αλλά και την ικανότητα που έχουμε ως κοινωνία να προσαρμοζόμαστε με επιτυχία εντός ενός μεταβαλλόμενου και ρευστού περιβάλλοντος.

Βιβλιογραφία και λοιπές πηγές

(1) Anderson, Stuart, Let’s Not Blame Immigrants for High Unemployment Rates (September 15, 2010). Cato Institute Immigration Reform Bulletin, September 2010.

(2) Ager, P., & Brückner, M. (2013). Cultural diversity and economic growth: Evidence from the US during the age of mass migration. European Economic Review, 64, 76-97.

(3) Aντιγόνη Λυμπεράκη, Ελληνική οικονομία και μετανάστευση.

[ Εικονογράφηση: David Jacques, Irish Emigrants Entering Liverpool (1990) ].

 Πρόδρομος Πύρρος 

"Λαθρομετανάστες" (?)

Aπο το e-lawer

Ολοένα και συχνότερα ακούμε να χρησιμοποιείται, επί τούτου, ο όρος "λαθρομετανάστες". Δεν πρόκειται για ουδέτερη, αλλά αντιθέτως για  αρνητικά φορτισμένη λέξη, καθώς συνδέει εξ ορισμού μια ιδιότητα με την τέλεση παράνομων πράξεων. Το ερώτημα είναι κατά πόσο αυτός ο όρος είναι ακριβής νομικά. Για το φιλολογικό μέρος μπορείτε να επισκεφθείτε ένα κείμενο με έρευνα του Νίκου Σαραντάκου (εδώ). 

Το κεντρικό νομοθέτημα για την μετανάστευση είναι ο Ν.3386/2005 ("Για την είσοδο, διαμονή και κοινωνική ένταξη υπηκόων τρίτων χωρών στην Ελληνική Επικράτεια", ο οποίος έχει τροποποιηθεί αρκετές φορές). Σε αυτόν τον νόμο ορίζονται συγκεκριμένα ποινικά αδικήματα, δηλαδή πράξεις που σύμφωνα με την μεταναστευτική πολιτική της Ελλάδας είναι παράνομες και τιμωρούνται:

α) "Παράνομη είσοδος και έξοδος από τη Χώρα" (άρθρο 83).
β) Απαγόρευση παροχής υπηρεσιών από δημ. υπαλλήλους σε υπηκόους τρίτων χωρών χωρίς χαρτιά (άρθρο 84).
γ) Απαγορεύσεις σε συμβολαιογράφους (άρθρο 85)
δ) Απαγορεύσεις σε εργοδότες και εργαζόμενους υπηκόους τρίτων χωρών (άρθρο 86).
ε) Απαγορεύσεις σε λοιπούς ιδιώτες (άρθρο 87).
στ) Απαγορεύσεις για μεταφορείς (άρθρο 88).

Σε καμία από αυτές τις ποινικές διατάξεις γίνεται χρήση των όρων "λαθρομετανάστης", ή "λαθρομετανάστευση". Επομένως η επιλογή του ποινικού νομοθέτη είναι να μην χρησιμοποιηθεί η συγκεκριμένη ορολογία. 

Μόνο σε ένα άρθρο περιλαμβάνεται ο όρος "λαθρομετανάστες" στον μεταναστευτικό νόμο, σε άλλο κεφάλαιο, πέραν των ποινικών κυρώσεων: στο άρθρο 76, το οποίο έχει τίτλο "Προϋποθέσεις και διαδικασία διοικητικής απέλασης". Στην πρώτη παράγραφο του άρθρου προβλέπεται ότι η διοικητική απέλαση αλλοδαπού επιτρέπεται εφόσον έχει καταδικαστεί τελεσίδικα σε ποινή στερητική της ελευθερίας για μια σειρά απαριθμούμενων αδικημάτων, μεταξύ των οποίων και για "την προώθηση λαθρομεταναστών στο εσωτερικό της Χώρας". Σε αυτή τη διάταξη διοικητικού δικαίου έχει εμφιλοχωρήσει λοιπόν ο όρος αυτός, αλλά μόνο κατα παραπεμπτική λειτουργία: χρησιμοποιείται για να παραπέμψει στην εφαρμογή των ποινικών διατάξεων που αφορούν τα παραπάνω ποινικά αδικήματα ή και σε άλλα αδικήματα που αφορούν ποινικοποιημένες μορφές πράξεων στο πλαίσιο της μεταναστευτικής πολιτικής της Χώρας. 

Ο όρος "λαθρομετανάστευση" έχει χρησιμοποιηθεί σε κάποια προνομοθετικά κείμενα (αιτιολογικές εκθέσεις), κυρίως σε τμήματα που αναφέρονται στην μεταναστευτική πολιτική. Περιέχεται στην ελληνική μετάφραση της -αλήστου μνήμης- Συνθήκης για το Σύνταγμα της Ευρώπης (2004), αλλά και στον Τελωνειακό Κώδικα του 2002, κατά το άρθρο 3 του οποίου η Τελωνειακή Υπηρεσία είναι αρμόδια για ελέγχους προσώπων και πραγμάτων για μια σειρά  από τομείς, ανάμεσα στους οποίους αναφέρεται και η "λαθρομετανάστευση".  Ωστόσο, ο ίδιος κώδικας, όσον αφορά τον όρο "λαθρεμπορία" περιέχει έναν σαφή και εξαντλητικό κατάλογο πράξεων που εμπίπτουν σε αυτή την έννοια (στο άρθρο 155). Στο Ν.3204/2003 (άρθρο 44) υπάρχει επίσης μια αναφορά, ότι θεωρούνται νόμιμες κάποιες συμβάσεις που υπέγραψε το Κέντρο Ελέγχου Ειδικών Λοιμώξεων για την αντιμετώπιση περιπτώσεων "βιοτρομοκρατίας και πρόληψης επιδημιών σχετιζόμενων με την λαθρομετανάστευση". Και πάλι δηλαδή η χρήση του όρου είναι παραπεμπτική και όχι εισηγητική. 

Δηλαδή η νομοθεσία, παρόλο που περιέχει περιστασιακά τον όρο, όταν έρχεται η ώρα να ορίσει το συγκεκριμένο περιεχόμενο ποινικών αδικημάτων που σχετίζονται με την μετανάστευση, αποφεύγει την χρήση του. Επομένως, οι όροι "λαθρομετανάστης" και "λαθρομετανάστευση" δεν είναι σαφείς νομικά. Αντιλαμβανόμαστε ότι παραπέμπει σε κάποια παρανομία, αλλά ο νόμος σιωπά ως προς το πώς ορίζεται η συγκεκριμένη παρανομία. 

Έτσι, η χρήση του όρου "λαθρομετανάστες" στο δημόσιο λόγο, θεωρώ ότι προσβάλλει το τεκμήριο της αθωότητας αλλά και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια των προσώπων, στα οποία αναφέρεται. Γιατί τους αποδίδει αυτομάτως την ιδιότητα του παρανόμου, χωρίς να προβλέπεται τέτοια ιδιότητα και, πολύ περισσότερο, χωρίς βέβαια να υπάρχει σχετική δικαστική απόφαση που να κηρύσσει τα πρόσωπα ένοχα. Έτσι πρόκειται τελικά για έναν όρο όχι μόνο τεχνικά ασαφή, αλλά, ανάλογα και με το πλαίσιο της χρήσης του, μπορεί να αποτελέσει και προσβολή της προσωπικότητας του άλλου, ως μια περίπτωση εξύβρισης.

Γίνε Μέρος της Λύσης

 "Παιδί" βίντεο για τους πρόσφυγες/μετανάστες

Welcome (?)

2016-17

                                  Υποδοχη προσφυγοπουλων απο τη Συρια

                                Κι η "αλλη πλευρα" στη Μορια Λεσβου

What They Took With Them

Η ελληνική μετανάστευση και διασπορά στο μικροσκόπιο της έρευνας

Η ομάδα εννέα καθηγητών, μεταδιδακτόρων και υποψήφιων διδακτόρων, που έχει συγκροτηθεί μέσω του ερευνητικού διεπιστημονικού μεταπτυχιακού προγράμματος το οποίο επικεντρώνεται στην έρευνα και τη δημιουργία αρχειακών πηγών, στον εντοπισμό και τη συγκέντρωση μαρτυριών και τεκμηρίων, εργάζεται ήδη πυρετωδώς.

Το φαινόμενο της ελληνικής διασποράς και της μετανάστευσης μπαίνει στο μικροσκόπιο της ερευνητικής ομάδας του ΑΠΘ. Υπό τη διεύθυνση των καθηγητών Ματούλας Σκαλτσά και Γιώργου Καλογερά επιχειρεί να ερευνήσει σε όλες του τις πτυχές αυτό το μείζον για την εποχή και ειδικά για τη χώρα μας ζήτημα, με την προοπτική να συγκροτηθεί μουσειακή έκθεση στο πλαίσιο ενός Ερευνητικού Κέντρου στη Θεσσαλονίκη, αλλά και να ιδρυθεί ένα Μουσείο Μετανάστευσης και Διασποράς, δεδομένης και της πρόθεσης στήριξης που έχει εκφράσει ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης.

Η ομάδα εννέα καθηγητών, μεταδιδακτόρων και υποψήφιων διδακτόρων, που έχει συγκροτηθεί μέσω του ερευνητικού διεπιστημονικού μεταπτυχιακού προγράμματος το οποίο επικεντρώνεται στην έρευνα και τη δημιουργία αρχειακών πηγών, στον εντοπισμό και τη συγκέντρωση μαρτυριών και τεκμηρίων, εργάζεται ήδη πυρετωδώς. Στο πλευρό της ερευνητικής ομάδας, εκτός των δύο Ελλήνων καθηγητών επικεφαλής της, τίθενται και οι επισκέπτες καθηγητές από τη διασπορά Γιώργος Αναγνώστου και Νίκος Πουλόπουλος, από το Ohio State University και το University of Missouri, St. Louis, αντίστοιχα, οι οποίοι, με χορηγία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, έρχονται στην Ελλάδα προκειμένου να συμβάλλουν με την επιστημονική γνώση και εμπειρία τους από αντίστοιχες έρευνες στις ΗΠΑ και τον Καναδά.

«Μας ενδιαφέρει να μελετήσουμε το φαινόμενο της ελληνικής διασποράς και μετανάστευσης, όχι μόνο στην Αμερική, αλλά και τη Γερμανία, και να δούμε πώς αναπαρίσταται σε μουσεία μετανάστευσης, τα οποία πολλαπλασιάζονται με γοργούς ρυθμούς τα τελευταία δέκα χρόνια ειδικά σε μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις» μας λέει η Ματούλα Σκαλτσά, καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης και Μουσειολογίας στο ΑΠΘ και μία εκ των επικεφαλής του προγράμματος.

«Από τη συνεργασία μας με συναδέλφους που ασχολούνται με τις ‘διασπορικές σπουδές’ σε έδρες ελληνικών σπουδών σε ξένα πανεπιστήμια διαπιστώσαμε επίσης ότι υπάρχει στροφή στις ίδιες τις ελληνικές σπουδές, στις οποίες πλέον αποκτούν την ίδια βαρύτητα με τον κλασσικό και βυζαντινό πολιτισμό και οι σπουδές για τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό και ιδιαίτερα για τον διασπορικό ελληνικό πολιτισμό» εξηγεί η κ. Σκαλτσά. Υπ' αυτό το πλαίσιο και με δεδομένο το αντίστοιχο ενδιαφέρον που έχει αναπτυχθεί και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ιταλία, η οποία προηγείται κατά πολύ στην έρευνα της μετανάστευσης και της διασποράς, η ερευνητική ομάδα του ΑΠΘ θέτει στο μικροσκόπιό της το ζήτημα της ταυτότητας.

«Αυτή τη χρονική περίοδο που η Ελλάδα χρειάζεται πραγματικά τον εκτός χώρας ελληνισμό δεν μπορεί παρά να αρχίσει να μελετά το παρελθόν της συγκρότησής του. Ως εκ τούτου, ερευνούμε τι σημαίνει ελληνική ταυτότητα για τον Έλληνα μετανάστη και τον Έλληνα της διασποράς» λέει η κ. Σκαλτσά.

«Πρέπει να γνωρίσουμε, λοιπόν, την καταγωγική πορεία και το καταγωγικό παρελθόν των Ελλήνων της διασποράς και των Ελλήνων μεταναστών και είναι κρίσιμο και χρήσιμο να το γνωρίζουμε και εμείς, αλλά και οι ίδιοι, ιδιαίτερα τώρα, μέσα στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον όπου ζούμε και ενδεχομένως και ένεκα της παγκοσμιοποίησης. Είναι κρίσιμο για τους ίδιους τους μετανάστες και τους Έλληνες της διασποράς να γνωρίσουν το παρελθόν τους για να μπορέσουν να ανιχνεύσουν στο στίγμα τους στο παρόν. Όταν ξέρεις ποιος είσαι, αισθάνεσαι ασφαλής και δυνατός».

Αυτή η γνώση για την κ. Σκαλτσά «σχετικοποιεί τη συνθήκη που βιώνει η Ευρώπη και η χώρα μας λόγων των μεταναστευτικών ροών, αφού η μετανάστευση χαρακτήριζε την Ελλάδα ανέκαθεν και αφού η ίδια η Ελλάδα επανειλημμένως στην Ιστορία της δέχτηκε μεγάλα κύματα μεταναστών, αλλά και έστειλε εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες σε όλες τις ηπείρους. Αυτή η γνώση, λοιπόν, βοηθάει να κατανοήσουμε αυτό που συμβαίνει σήμερα».

Όσο για την ίδρυση ενός Μουσείου Ελληνικής Μετανάστευσης και Διασποράς, η Μ. Σκαλτσά διαπιστώνει πως «της Θεσσαλονίκης της ταιριάζει, γιατί η ίδια έχει βιώσει τα δύο φαινόμενα ιστορικά και διαχρονικά, έχει μια διαρκή σχέση και με τη μετανάστευση και με τη διασπορά» και σημειώνει, ωστόσο, ότι, «για να γίνει ένα τέτοιο μουσείο, με τα σημερινά οικονομικά δεδομένα, απαιτούνται τουλάχιστον δύο με τρία χρόνια».

Απο την Αυγη